Inhaler Là Gì – Nghĩa Của Từ Inhaler

Thuốc dùng đường xông-hít ngày càng trở nên thường nhật trong điều trị các bệnh lý hô hấp mạn tính như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT) ở cả người lớn và trẻ em. dùng thuốc bằng đường xông-hít giúp đưa thuốc trực tiếp vào đường thở, nơi cần đưa thuốc đến, nên giảm được công dụng phụ toàn thân của thuốc so với dùng đường chích/uống. Đường xông hít cùng lúc ấy cũng giúp thuốc có công dụng nhanh hơn, điều này rất cần trong những trường hợp cần phải cắt cơn khó thở nhanh chóng khi bệnh nhân lên cơn khó thở.

Bạn đang xem: Inhaler là gì

Không giống như cách dùng thuốc bằng đường uống hay chích mà hiệu quả điều trị chủ yếu phụ thuộc vào thành phần hoá học hay chất lượng của thuốc; hiệu quả điều trị của thuốc dùng đường xông hít ngoài phụ thuộc vào chất lượng của thuốc còn phụ thuộc rất lớn vào khả năng hít thuốc đúng kỹ thuật của bệnh nhân. Do vậy, biết cách hướng dẫn bệnh nhân dùng thuốc đúng kỹ thuật là một khía cạnh then chốt góp phần thành công trong việc quản lý hen và BPTNMT.

2. Tổng quan các thuốc dùng đường hít

Có rất nhiều dụng cụ cung cấp thuốc qua đường xông-hít tạm thời được chia thành những loại như sau: (1) Loại dụng cụ xịt thuốc có dùng chất đẩy (MDI còn được viết tắt là pMDI)1 hoặc dùng lực nén của lò xo (respimat)2; (2) Loại dụng cụ hít bột khô không có chất đẩy (DPI)3 và (3) Máy phun khí dung. Trong phạm vi bài viết này, công ty chúng tôi chỉ nói đến những loại dụng cụ hít mà không bàn về máy phun khí dung. Cách sử mỗi loại dụng cụ tương đối khác nhau nên cần phải có những hiểu biết cơ bản về nguyên lý vận hành của từng loại để việc dùng đem lại hiệu quả cao nhất. Khi dụng các thuốc xông hít này, nhìn chung người bệnh cần thực hiện các bước sau: (1) chuẩn bị thuốc (lắc thuốc với MDI, nạp thuốc với DPI, pha thuốc với máy phun khí dung); (2) thở ra hết sức đến dung tích cặn rồi hít vào sâu hết sức (kết hợp với động tác ấn bình xịt với MDI hay respimat); (3) nín thở và (4) hít thở bình thường ít nhất 30 giây trước khi lặp lại liều mới. dùng không đúng kỹ thuật sẽ làm sụt giảm hiệu quả điều trị của thuốc do vậy rất nhiều loại thuốc hít được cho là kém hiệu quả hoặc tình trạng bệnh hô hấp được cho là diễn tiến xấu hơn nhưng tác nhân lại là do dùng thuốc hít không đúng kỹ thuật.

dùng thuốc được cho là đúng khi đưa được thuốc vào đúng nơi nó phát huy được hiệu quả (niêm mạc phế quản) và giảm được sự lắng đọng thuốc ở những nơi không mong muốn (niêm mạc vùng hầu họng). Tuỳ vào từng loại dụng cụ mà để đạt được bắt buộc như trên cần phải có các kỹ thuật hít khác nhau. Để khả năng hướng dẫn bệnh nhân hít đúng kỹ thuật với từng loại dụng cụ, người thầy thuốc cần phải biết các nguyên lý cơ bản của sự lắng đọng thuốc khi dùng đường hít cũng như hiểu phần nào thiết kế của từng loại dụng cụ hít.

2.1. Nguyên lý lắng đọng thuốc ở đường hô hấp

Sự lắng đọng thuốc ở đường hô hấp sẽ phụ thuộc 3 yếu tố là công thức hoá học của thuốc, đặc tính kỹ thuật của dụng cụ và kỹ thuật hít của bệnh nhân. Về nguyên lý, thuốc dùng qua đường hít sẽ bám vào niêm mạc đường hô hấp theo 3 cơ chế chính: va chạm do lực quán tính, lắng tụ do trọng lực và va chạm do chuyển động Brown (hình 1).

Hình 1: Ba cơ chế động học liên quan đến sự lắng đọng của hạt thuốc ở đường hô hấp

Khi hạt thuốc được đưa ra khỏi dụng cụ chứa thuốc (do có lực đẩy từ dụng cụ xịt/phun thuốc hay do lực hút của bệnh nhân với bình hít bột khô) thì tuỳ theo kích thước và tốc độ nó sẽ có gia tốc hay lực quán tính khác nhau. Những hạt thuốc nào có kích thước càng lớn hay tốc độ càng nhanh thì lực quán tính càng mạnh. Những hạt thuốc này khi đến những chỗ cần chuyển hướng của luồng khí hít vào (ở những chỗ cong hay chỗ phân chia của cây hô hấp) sẽ bị lực quán tính kéo hạt thuốc di chuyển theo hướng cũ nên không kịp chuyển hướng vì thế sẽ va chạm vào thành của đường hô hấp chặn phía trước (xem hình 1). Khoảng 90% thuốc bám vào niêm mạc của đường hô hấp theo cách này và phần lớn thuốc bị bám dính ở chỗ chuyển hướng đầu tiên là vùng hầu họng. Những hạt thuốc có kích thước nhỏ hơn hay tốc độ di chuyển chậm hơn sẽ có lực quán tính thấp vì thế đơn giản chuyển hướng khi cần và khả năng đi sâu vào các đường dẫn khí nhỏ hơn ở ngoại biên. mặc khác, khi càng vào sâu, tốc độ của hạt thuốc càng giảm cho đến khi gia tốc của hạt thuốc không thắng nổi trọng lực thì hạt thuốc sẽ bị rớt xuống do trọng lực khoảng 9% thuốc lắng đọng ở niêm mạc đường hô hấp theo cơ chế này và xảy ra trong giai đoạn bệnh nhân hít vào chậm hay nín thở. Còn lại những hạt thuốc do kích thước quá nhỏ nên có trọng lượng thấp sẽ di chuyển sâu vào các phế quản tận hay phế nang và chuyển động hỗn loạn trong đó theo chuyển động Brown. Tại đây, một vài hạt sẽ dính vào niêm mạc đường hô hấp do va chạm (1% lượng thuốc lắng đọng theo cơ chế này) số còn lại bị đưa trở lại ra khỏi đường hô hấp khi bệnh nhân thở ra. Đối với những hạt thuốc có kích thước trong khoảng 1–10 µm thì chỉ có 2 cơ chế là quán tính và trọng lực. Cơ chế thứ 3, chuyển động Brown, chỉ áp dụng cho những hạt có kích thước và do vậy không có vai trò nhiều trong cơ chế lắng đọng thuốc đường hít.

Khi hít đúng kỹ thuật chỉ có10-40% thuốc đi được vào nơi khả năng tạo ra hiệu quả điều trị (niêm mạc phế quản và phế nang) còn 60-90% thuốc sẽ đính vào vùng hầu họng sau đó được nuốt vào đường tiêu hoá và chỉ gây ra công dụng phụ mà không có công dụng chính (hình 2).

Hình 2: Tỷ lệ lắng đọng thuốc trong cơ thể khi dùng thuốc xông-hít

Nguồn Tayab et al Expert Opin. Drug Deliv. 2005:2(3):519-532

Để lượng thuốc đi vào đường hô hấp tối đa và khả năng tạo ra hiệu quả điều trị tối ưu, các yếu tố như kích thước hạt thuốc, lực hít (lưu lượng hít) hay cách hít của bệnh nhân và kháng trở của dụng cụ hít cần phải được xem xét.

2.2. Lắng đọng thuốc phụ thuộc vào kích thước hạt thuốc

Như đã đề cập ở phần trên, những hạt có kích thước 5 µm có chiều hướng lắng đọng ở vùng hầu họng. Do vậy một dụng cụ được cho là tốt khi tạo ra phần lớn các hạt thuốc có kích thước nhỏ (1-5 µm) vì những hạt này sẽ có cơ hội đi vào những vùng chứa các thụ thể tiếp nhận thuốc.

Hiện có hai nhóm thuốc chủ yếu được dùng qua đường hít là thuốc dãn phế quản (trong đó chủ yếu là thuốc kích thích β2) và corticoid. Các thụ thể β2 tập trung nhiều ở phế quản dẫn (conducting airway) và phế nang còn cơ trơn đường hô hấp lại có ở khí quản và phế quản dẫn. Những hạt thuốc kích thích β2 có kích thước khoảng 3–6 µm được chứng minh rằng sẽ lắng đọng chủ yếu ở đường dẫn khí trung tâm và trung gian (nơi có nhiều thụ thể β2 và cơ trơn đường hô hấp) nhiều hơn các hạt nhỏ (1.5 µm) và kết quả là tạo ra hiệu quả dãn phế quản tốt hơn. Usmani et al. đã thống kê sự lắng đọng thuốc ở phổi và hiệu quả lâm sàng của salbutamol với 3 kích thước hạt khác nhau (1.5, 3 and 6 µm) ở 12 bệnh nhân hen. Mặc dù lắng đọng phổi nhiều nhất với hạt thuốc có kích thước 1.5 µm nhưng những hạt thuốc 6 µm cho hiệu quả lâm sàng cao nhất ở tiêu chí chức năng phổi. Các các thống kê khác chỉ ra rằng rằng thuốc kích thích β2 có kích thước tối ưu là trong khoảng 1–5 µm. Khác với các cơ chế dãn phế quản, quy trình viêm hiện diện khắp nơi ở đường hô hấp dù ở ngoại biên quy trình này xảy ra tệ hơn ở trung tâm. Các thụ thể corticosteroids cũng có nhiều ở các đường dẫn khí nhỏ ngoại biên nên những hạt thuốc có kích thước từ dưới 1 µm đến 5 µm là lý tưởng cho corticosteroids.

2.3 Lắng đọng thuốc dựa vào lưu lượng hít vào của bệnh nhân

Lưu lượng hít vào hay lực hít vào đóng vai trò rất quan trọng trong việc đưa thuốc vào đường hô hấp. Về nguyên tắc, đối với những dụng cụ xịt hay phun thuốc thì bệnh nhân cần hít vào chậm và sâu với lưu lượng khoảng 30 lít/phút còn đối với những dụng cụ không tự đưa thuốc ra khỏi dụng cụ như dạng bình hít bột khô thì bệnh nhân cần hít vào mạnh và sâu ngay từ đầu với lưu lượng 30-90 lít/phút.

Lưu lượng hít vào 30 lít/phút khả năng thực hiện được khi bệnh nhân hít vào chậm trong thời gian 4-5 giây ở người lớn. Sở dĩ có được sự tương đồng giữa lưu lượng và thời gian như vậy vì sau khi thở ra hết sức (làm trống phổi) rồi hít vào hết sức bệnh nhân sẽ kêu gọi được một dung tích khí gọi là dung tích sống (VC hay vital capacity). Dung tích này ở người lớn trung bình là 2,5 lít. Với tốc độ hít chậm 30 lít/phút hay 0,5 lít/giây thì trong 5 giây người hít sẽ hít khí đầy phổi (2,5 lít). Do vậy nếu suy ngược lại, người hít vào liên tục trong 5 giây mà khí đầy phổi (không còn khả năng hít thêm được nữa) thì lưu lượng hít vào trung bình sẽ là 30 lít/phút. Ở trẻ em thời gian hít vào để đạt lưu lượng này là 2-3 giây. Để có lưu lượng hít vào cao hơn, bệnh nhân phải hít đầy phổi trong thời gian ngắn hơn.

Với thuốc dạng xịt, nếu hít vào nhanh sẽ làm tăng lực quán tính của hạt thuốc nên làm tăng nguy cơ lắng đọng thuốc ở vùng hầu họng và giảm cơ hội thuốc đi sâu vào đường dẫn khí ngoại biên. Một thống kê thực nghiệm trên mô hình (phổi nhân tạo) chỉ ra rằng rằng khi tăng lưu lượng hít vào từ 30 lên 180 l/p thì số lượng thuốc lắng đọng trong phổi giảm đi một phần ba. Thực tế có một tỷ lệ rất cao bệnh nhân hen hay COPD có chiều hướng hít quá nhanh với dụng cụ xịt thuốc MDI và như vậy sẽ làm sụt giảm hiệu quả của thuốc hít dạng này. Do vậy, với thuốc dạng xịt, cần hít thuốc chậm để giảm công dụng phụ ở vùng hầu họng và tăng lượng thuốc vào phổi. Sự lắng đọng thuốc sẽ tăng hơn nữa khi bệnh nhân nín thở khoảng 10 giây sau khi đã hít vào tối đa.

Với bình hít dạng bột khô DPI, do thuốc không tự ra khỏi bình thuốc nên bệnh nhân cần hít mạnh để lấy thuốc ra khỏi bình. mặt khác, sự phối hợp giữa lực hít của bệnh nhân và kháng lực của dụng cụ hít (mỗi dụng cụ đều có một kháng lực cản trở luồng khí hít vào của bệnh nhân) sẽ tạo ra một năng lượng xoáy bên trong dụng cụ. Năng lượng này sẽ giúp tách hạt thuốc ra khỏi chất chuyên chở (thường là đường lactose – nên một vài bệnh nhân cảm nhận được vị ngọt khi hít thuốc) và góp phần tạo ra kích thước hạt thuốc. Kích thước hạt thuốc tạo ra khi dùng dụng cụ turbohaler liên quan rất nhiều đến lưu lượng hít vào và mức liên quan này là chặt chẽ hơn dụng cụ accuhaler (12–24% với lưu lượng 30–60 lít/phút so với 15–21% với lưu lượng 30–90 lít/phút). Do vậy, lực hít của bệnh nhân qua dụng cụ DPI sẽ quyết định hiệu quả của điều trị. Nếu bệnh nhân không khả năng tạo ra năng lượng xoáy này thì chất lượng hạt thuốc không đạt và khả năng thuốc lắng đọng ở phổi là rất thấp. Lưu lượng hít vào được cho là tối ưu tuỳ theo từng loại DPI nhưng lưu lượng khả năng đem lại hiệu quả lâm sàng được trình bày ở bảng 1. Nhiều thống kê chứng minh được rằng khi tăng lưu lượng hít vào đối với DPI thì tỷ lệ thuốc lắng đọng ở phổi tăng. Borgstrom et al. chứng minh rằng số lượng thuốc lắng đọng tăng từ 15% lên 28% khi tăng lưu lượng hít vào từ 36 lít/phút lên 58 lít/phút với dụng cụ turbohaler.

Xem thêm: Tải Game Shin Cậu Bé Bút Chì, Game Shin Cậu Bé Bút Chì Siêu Hấp Dẫn

Tóm lại, lưu lượng hít vào của bệnh nhân sẽ quyết định một cách đáng kể đến vị trí lắng đọng thuốc ở đường hô hấp. Để tối đa hoá sự lắng đọng này ở phổi, cần hít chậm và sâu khi dùng những loại thuốc phun/xịt và hít nhanh sâu khi dùng những loại thuốc hít bột khô.

2.4 Lắng đọng thuốc phụ thuộc vào kháng lực của dụng cụ hít

Như đã trình bày ở trên, mỗi dụng cụ hít đều có kháng lực. Kháng lực đó góp phần tạo ra chất lượng hạt thuốc ở bình hít dạng bột khô. Kháng lực đó theo thứ tự từ thấp lên cao là MDI/respimat, accuhaler, turbohaler và handihaler. Với dụng cụ có kháng lực càng cao thì đòi hỏi người dùng phải hít càng mạnh để đem thuốc vào đường hô hấp. Nếu dùng cùng một lực hít thì với dụng cụ có kháng lực thấp hơn sẽ tạo ra lưu lượng hít vào cao hơn. Do vậy, khi dùng bình xịt MDI hay respimat người bệnh cần giảm tốc độ hít (hít chậm 4-5 giây) vì nếu không thì lưu lượng hít vào qua các dụng cụ này sẽ quá cao làm tăng lực quán tính của hạt thuốc và đưa đến tăng công dụng phụ tại vùng hầu họng và giảm công dụng chính ở đường hô hấp. mặc khác đây lại là một trong số những sai sót rất hay gặp khi dùng 2 loại dụng cụ này.

DPI có kháng trở cao hơn nên bệnh nhân cần phải có một lực hít đủ mạnh để khả năng lấy thuốc ra khỏi dụng cụ và cùng lúc ấy tạo ra lưu lượng hít vào vừa đủ để đưa thuốc vào phổi. Khả năng tạo ra lưu lượng phù hợp khi dùng những dụng cụ này khả năng điều kiện đối với một vài bệnh nhân như người có tắc nghẽn nặng, trẻ em quá nhỏ hay người lớn tuổi. Do vậy có đến 4.9, 14.2 và 57% bệnh nhân COPD có lưu lượng hít không đủ mạnh khi dùng các dụng cụ Accuhaler, Turbohaler và HandiHaler. 

3. những loại dụng cụ hít: ưu, nhược điểm từng loại (MDI, DPI và respimat)

hiện nay ở Việt Nam các thuốc xông-hít được dùng dưới 4 cách thức chính: bình xịt định liều (MDI), bình hít hạt mịn Respimat, bình hít bột khô (DPI) và máy phun khí dung. Nếu dùng đúng kỹ thuật trong những điều kiện lý tưởng thì lượng thuốc được đưa vào đường hô hấp của 4 loại trên là như nhau. mặc khác, nhiều bệnh nhân chỉ khả năng dùng tốt loại dụng cụ này mà không thể dùng loại khác. dùng MDI tiện lợi nhưng đòi hỏi người dùng phải phối hợp đồng bộ “ấn và xịt” thường không thích hợp với trẻ nhỏ hay người lớn tuổi, loại này cũng không phù hợp cho người không biết cách hít chậm và sâu. dùng DPI đòi hỏi phải hút với lực đủ mạnh để lấy thuốc ra khỏi dụng cụ lại không thích hợp với người có lực hút yếu (người già, người bệnh nặng hay đang trong đợt cấp). Respimat hiện vẫn là dụng cụ đắt tiền khó tiếp cận với rất nhiều bệnh nhân còn phun khí dung có hiệu quả hơn trong đợt cấp hay khi không dùng được MDI/respimat và DPI nhưng kém tiện lợi (phải chuẩn bị thuốc, vệ sinh máy, cồng kềnh khi phải di chuyển, không dùng được khi không có điện) và không dùng được khi cần dùng các thuốc dãn phế quản công dụng kéo dài như LABA4 và LAMA5. Máy phun khí dung sẽ không được đề cập trong bài này. 

3.1. Bình xịt định liều (MDI) 

MDI được dùng rộng rãi vì là dụng cụ rẻ tiền và khả năng cung cấp rất nhiều loại thuốc hen và COPD khác nhau. Một thống kê tại Anh chỉ ra rằng rằng với những người trên 70 tuổi thì có đến 15.8% có dùng dụng cụ hít tại nhà trong đó có đến 42.8% đang dùng MDI. Mặc dù được dùng rộng rãi như vậy nhưng có rất nhiều bệnh nhân không thể xịt đúng kỹ thuật dụng cụ hít này thậm chí nhiều người đã được hướng dẫn chi tiết. Lenney et al. chỉ ra rằng rằng chỉ có khoảng 79% bệnh nhân khả năng dùng đúng MDI sau khi được hướng dẫn. Những điều kiện khi dùng MDI bao gồm sự phối hợp đồng bộ khi ấn và hít, kỹ thuật hít chậm và sâu. Al-Showair et al. cho biết có đến 60% bệnh nhân COPD và 92% bệnh nhân hen hít quá nhanh với dụng cụ MDI.

Để khắc phục tình trạng hít không đúng kỹ thuật với MDI, một dụng hỗ trợ khác được dùng kèm là buồng đệm. Dụng cụ này khi phối hợp với MDI sẽ giúp bệnh nhân khả năng hít thuốc vào phổi nhiều hơn, ít lắng đọng ở vùng hầu họng hơn mà không cần phải phối hợp chặt chẽ động tác ấn và hít. Sở dĩ buồng đệm làm được việc này vì nó giảm được lực quán tính của hạt thuốc trước khi đi vào vùng hầu họng nên giảm được thuốc lắng đọng ở nơi này và tăng tỷ lệ hạt thuốc có kích thước nhỏ (2-5 µm) nên thuốc đi vào sâu trong đường hô hấp tốt hơn. dùng buồng đệm đã được chứng minh nâng cao hơn hiệu quả hít thuốc qua dụng cụ MDI đặc biệt là đối với những bệnh nhân dùng MDI một mình điều kiện. 

Một vấn đề cần lưu khi dùng MDI là hiệu ứng gây ra lạnh – ‘cold-Freon’ gây ra ra do thuốc tác động trực tiếp vào thành sau họng. Khi gặp hiệu ứng này, bệnh nhân có phản xạ ngưng thở làm cho dòng khí hít vào không liên tục. Điều này gây tác động khả năng lắng tụ thuốc ở đường hô hấp. Trước đây các dụng cụ MDI dùng chất đẩy CFC (chlorofluorocarbon) có tia thuốc xịt ra mạnh và lạnh nên bệnh nhân rất hay gặp hiệu ứng này. Ngày nay, các dụng cụ hít được thiết kế với chất đẩy HFA (hydrofluoralkane) có tia xịt yếu hơn, hạt thuốc mịn hơn và ấm hơn nên cũng giảm một cách đáng kể hiệu ứng này.

3.2. Bình hít bột khô (DPI) 

Có nhiều dạng bình hít bột khô trên thị trường và thường nhật nhất là những loại turbohaler, accuhaler và handihaler. Loại bình hít turbohaler là dạng bình hít có chứa bột khô với tất cả các liều thuốc được chứa trong cùng một bồn chứa, loại accuhaler thì các liều thuốc bột được đóng gói riêng lẻ (từng liều một) và cũng được sắp xếp bên trong dụng cụ hít còn handihaler là dụng cụ không chứa thuốc, mỗi khi bệnh nhân cần hít thuốc thì họ phải bỏ thuốc viên từ bên ngoài vào dụng cụ để hít.

Ưu điểm của DPI so với MDI là hạt thuốc được tạo ra do lực hút của bệnh nhân, do vậy dụng cụ này không cần chất đẩy thuốc nên không bị hiệu ứng ‘cold-Freon’ và cũng không cần sự phối hợp động tác ấn và hít của bệnh nhân. mặc khác, vì hạt thuốc được tách ra và thuốc được đưa ra khỏi dụng cụ dựa vào lực hút của bệnh nhân nên khả năng một vài bệnh nhân không hút được thuốc hay thuốc không đúng kỹ thuật, làm giảm chất lượng tốt trước khi vào cơ thể bệnh nhân.Với cùng một lưu lượng đỉnh, người hút nhanh mạnh ngay từ đầu (đạt lưu lượng đỉnh ngay từ đầu) sẽ tạo năng lượng xoáy tốt hơn và đưa thuốc vào đường hô hấp tốt hơn người hút mạnh từ từ và đạt lưu lượng đỉnh ở nửa cuối của thì hít vào (hình 3). 

Hình 3: Cùng một lưu lượng đỉnh nhưng cách hít mạnh ngay từ đầu cho hiệu quả điều trị cao hơn cách hút mạnh tăng dần.

Một tổng quan các thống kê gần đây chỉ ra rằng rằng có khoảng 9-94% bệnh nhân không hút đúng kỹ thuật. Sai sót thường gặp nhất là không thở ra trước khi hít vào, không nín thở sau khi hít vào, đặt dụng cụ sai vị trí và hút vào không đủ sức.

3.3 Bình hít hạt mịn (Respimat)

Bình hít hạt mịn là một phát minh mới đây với tên gọi Respimat. Respimat không có chất đẩy và không cần lực hút để lấy thuốc. Thuốc được tạo ra dưới dạng sương mù do một hệ thống đẩy bằng lò xo biến thuốc từ dạng lỏng thành dạng khí. Respimat có thời gian phóng thích thuốc kéo dài với tốc độ đám mây khí dung thấp. Đặc tính này giúp cho bệnh nhân dễ phối hợp động tác ấn và hít và giảm được thuốc lắng đọng ở hầu họng cùng lúc ấy tăng lượng thuốc vào phổi. điều kiện khi dùng dụng cụ này và việc bình chứa thuốc chưa được lắp sẵn vào dụng cụ hít nên cần hướng dẫn cho bệnh nhân thực hiện thao tác này. Vì đây cũng là một loại thuốc dạng xịt nên các sai sót hay gặp cũng giống như khi dùng MDI là không phối hợp được ấn và hít hay hít quá nhanh.

4. Các tiêu chuẩn chọn dụng cụ hít 

một trong số những yếu tố để xác định bệnh nhân có hít đúng kỹ thuật được hay không là xem khả năng tạo ra lưu lượng hít vào (cách hít) và khả năng ấn hít đồng bộ của họ.

Những bệnh nhân có chiều hướng hít vào nhanh thì có lẽ nên chỉ định DPI còn những người có chiều hướng hít chậm mà khả năng phối hợp ấn hít tốt thì dùng MDI hay respimat. Nếu người có chiều hướng chậm mà không khả năng ấn hít tốt thì khả năng dùng MDI kết hợp buồng đệm (xem bảng 2). Trong trường hợp có chỉ định cho bệnh nhân dùng bình hít dạng bột khô mà không rõ bệnh nhân hít có đủ lực hay không thì khả năng dùng dụng cụ thử để kiểm tra. Ở Việt Nam hiện chỉ có một dụng cụ thử duy nhất là Turbohaler Twister dùng để thử xem bệnh nhân có dùng được turbohaler hay không. Dụng cụ này được gắn còi bên trong và khi bệnh nhân hít được một lưu lượng lớn hơn 30 lít/phút thì còi sẽ kêu. Những bệnh nhân dù đã cố gắng hết sức mà không hút kêu được dụng cụ này sẽ không dùng được turbohaler. Điều cần lưu ý rằng không phải lực hút của bệnh nhân luôn hằng định mà thay đổi ngay theo tình trạng bệnh của họ. khả năng trong cơn hen nặng, những người trước đây dùng hiệu quả dụng cụ này (hút kêu còi) thì nay không dùng được hay ngược lại, một bệnh nhân ở một giai đoạn nào đó không đủ lực để hít nhưng sau đó tình trạng bệnh tốt hơn họ lại dùng được dụng cụ này. Khi cho bệnh nhân thử còi, chúng ta nên lưu ý tiếng còi phải kêu ngay từ đầu của thì hít vào thì như thế mới là hít đúng kỹ thuật (như hình 3). Mặc dù đòi hỏi lực hút > 30 lít/phút và tốt nhất 60 lít/phút nhưng đa số bệnh nhân hen và COPD kể cả khi vào đợt cấp vẫn đủ sức để tạo ra lưu lượng hít vào này. Các dụng cụ thử để đánh giá lưu lượng hít vào tối thiểu của những loại bình hít bột khô khác hiện có trên nhiều nước như dụng cụ huấn luyện hít Accuhaler của hang Vitalograph (Ennis, Ireland) với lưu lượng tối thiểu 30 lít/phút. Đối với dụng cụ MDI thì hiện có dụng cụ còi 2 tiếng – 2-Tone Trainer® (Canday Medical Ltd, UK) giúp bệnh nhân tập hít đúng. Hai loại dụng cụ thử này hiện chưa có tại Việt Nam.

Trong thực tế, mặc dù bệnh nhân không thể tạo được lưu lượng tối ưu nhưng nếu dùng đúng một dụng cụ nào đó thì vẫn có hiệu quả lâm sàng dù hiệu quả đó chưa phải là lớn nhất. Như một ví dụ ở phần trên, trong một thống kê khi lưu lượng hít vào qua turbohaler là 36 lít/phút thì có 15% lượng thuốc vào phổi còn nếu lưu lượng tăng lên 56 lít/phút thì có đến 28% lượng thuốc đi vào phổi. Bảng 1 sau đây mô tả lưu lượng hít vào khả năng tạo ra hiệu quả lâm sàng của một vài loại dụng cụ.

Xem thêm: Dung Tích Là Gì – Nghĩa Của Từ Dung Tích

Bảng 1: Lưu lượng khả năng tạo hiệu quả lâm sàng của những loại dụng cụ hít.

Dụng cụ hít

Lưu lượng tạo hiệu quả lâm sàng

Khi lựa chọn dụng cụ hít thích hợp cho bệnh nhân, rất nhiều yếu tố được đem ra đánh giá trong đó có 2 yêu tố quan trong nhất là chiều hướng hít nhanh (>30lít/phút) hay chậm (

khả năng phối hợp ấn – hít

Khó phối hợp ấn – hít

Để đảm bảo bệnh nhân hít thuốc đúng kỹ thuật, nhân viên y tế cần biết được các thao tác sai hay gặp với những loại dụng cụ khác nhau để kiểm tra lại bệnh nhân mỗi khi thăm khám như bảng 3. 

Chuyên mục: Hỏi Đáp